logo-print

طب سوزنی

در حدود پنج هزار سال است که طب سوزنی در درمان بیماری ها در سراسر دنیا استفاده می شود و گفته می شود که زادگاه آن کشور چین بوده است چینی های باستان معتقد بودند که بدن انسان علاوه بر گوشت و پوست و استخوان ، دارای کالبد انرژیتیک است و انرژی در کانالهایی به نام مریدین جریان دارد . جالب است بدانید که امروزه با روش های علمی و دستگاههای الکترونیکی  پیشرفته قابل رویت شده اند . همانطور که آب در رودخانه ها جریان دارد ، انرژی نیز در کانالها ( مریدین ها ) در گردش است . تا زمانی که انرژی جاری است و مانعی در سر راه آن قرار نگرفته است ، شبیه دوران کودکی ، بیماری وجود ندارد و شخص سالم است ، ولی همین طور که ما بزرگتر می شویم و تحت تاثیر عوامل خارجی و داخلی مانند مواد شیمیایی محیطی ، تغذیه نامناسب ، استرس ، آلودگی صوتی ، عدم تحرک و ….. قرار می گیریم ، این آلودگیها مانند زباله هایی جریان انرژی را متوقف یا کند می کنند در نتیجه ، بیماری شروع می شود .

طب سوزنی از راه فروبردن سوزن هایی به نقاط خاصی از بدن و تحریک این نقاط باعث درمان بیماری می شود

این شاخه از طب ، از چند دهه قبل در سراسر جهان گسترش یافته و نه تنها به عنوان داروی بیهوشی در بسیاری از عمل های جراحی ، بلکه دردرمان  بسیاری از بیماری ها موثر است که در برابر درمان های کلاسیک  مقاوم هستند علاوه بر اینکه طب سوزنی عوارض جانبی ندارد که به طور شایع در دارودرمانی دیده می شود – در عین حال،  ساده ، سالم و از نظر اقتصادی نیزکاملا به صرفه است .

طب سوزنی اگر چه  به آرامی، ولی مطمئنا جایگزین یا مکمل درمان  کلاسیک بیماری ها خواهد شد وامروزه  بسیاری از دانشگاه ها ، بیمارستان ها و بخش های تحقیق و درمان ، درباره طب سوزنی مطالب بسیار سودمندی ارائه کرده اند .

در گذشته ، در خصوص چگونگی اثر بخشی طب سوزنی پاسخی قطعی وجود نداشت، اما امروزه محققان پاسخ این پرسش را یافته اند که ذیلا به اختصار به آن اشاره می شود :

پس از چندین دهه تحقیق و بررسی  روی کارکرد سیستم عصبی ، هنوز میزان آگاهی ما اندک است، بویژه درارتباط با طب سوزنی که از راه سیستم عصبی برروی بیماری های مختلفی با مکانیسم های گوگانون تاثیر می گذارد .

اثرات طب سوزنی به دو صورت  subjective  ( خود شخص احساس می کند) و objective  ( اثرات درمانی سوزن زدن)  است :

الف : اثرات subjective   :

یکی از تاثیرات سوزن ها ، احساس درد خفیف در محل نفوذ سوزن و اثر دیگر ، احساسی است که به زبان چینی به آن deji  (دجی ) می گویند. این کلمه معادل دقیقی در فارسی ندارد. ولی معمولا به « گرفتن » تعبیر می شود

دجی که بیمار آن را درک می کند ،  مجموعه ای از بی حسی ، سنگینی ، سوزش مختصر و احساس اتساع است . همچنین،  این احساس ممکن است علاوه بر آن نقطه ،  در مسیر کانال مربوطه ( مجرای عبور انرژی در بدن )  نیز درک شود .

ب : اثرات objective

اثراتی  است که درمانگر  آنها را درک می کند

• اثر تسکین درد

از بهترین اثرات شناخته شده طب سوزنی ، اثر بی حسی (تسکین درد ) است . این اثر طب سوزنی از راه  بالارفتن آستانه درد است  اثر تسکین درد،  پایه و اساس طب سوزنی است و ازاین اثر در التهاب دردناک مفاصل و سردرد ، کمردرد، دندان درد و غیره استفاده می شود. فقط تعدادی از نقاط طب سوزنی در تسکین درد موثرتر است  و این نشان دهنده اختصاصی بودن اثر نقاط طب سوزنی است .

• اثر آرامش بخشی

سوزن زدن در نقاط خاصی ،موجب ایجاد آرامش در بیمار می شود و حتی تعدادی از بیماران پس از سوزن زدن به خواب می روند، ولی جالب اینجاست که پس از بیدارشدن ،سرحال و شاداب هستند، زیرا در نوار مغزی گرفته شده در طی درمان با طب سوزنی ،امواج دلتا و تتا کاهش یافته اند .از این خاصیت طب سوزنی در درمان بی خوابی ،اضطراب ، اعتیاد ، تشنج ، اختلالات مغزی و مشکلات رفتاری استفاده می شود .

• اثر متعادل کننده

اثر هوموستاتیک  یا تنظیم کننده که به معنی تنظیم ارگان های داخلی است این اثر نتیجه تنظیم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک و غدد داخلی است

بعلاوه، تعداد زیادی مکانیسم های تعادلی در بدن برای تنظیم تنفس،  ضربان قلب ، فشار خون ، دفع ادرار ، سوخت و ساز ، تعریق ، دمای بدن ، تنظیم یونی خون و غیره وجود دارد و این مکانیسم در بیماری های مختلف آسیب می بیند و طب سوزنی براحتی این تعادل حیاتی بدن را به حالت اولیه و نرمال بر می گرداند .  این خاصیت طب سوزنی باعث درمان همزمان چندین بیماری می شود . برای مثال چنانچه شخصی برای درمان یبوست به پزشک مراجعه می کند  ، معالجه صورت گرفته باعث درمان نسبی بیماری های دیگراو نیز می شود .

• تقویت سیستم ایمنی بدن

اثر تقویت سیستم ایمنی بدن  ، افزایش مقاومت در برابر بیماری هاست .این اثر از راه افزایش گلبول های سفید ، آنتی بادی ها ، گاماگلوبولین و غیره انجام می شود ،   که موجب افزایش مقاومت بدن می گردد و حتی میزان آنتی بادی ها را  که به علت فعال شدن سیستم اندوتلیال آزاد می شوند ، تا چهار برابر اقزایش می دهد . بنابراین، طب سوزنی برای از بین بردن  عفونت بسیار موثر است .

همچنین،  طب سوزنی در مواردی چون مقاومت میکروبی به آنتی بیوتیک و حساسیت به آنتی بیوتیک ها، بیماری های مزمن که آنتی بیوتیک نمی تواند عفونت را از بین ببرد و کاهش عوارض خطرناک آنتی بیوتیک ، کاربرد دارد .

درکشور چین نشان داده شده است که طب سوزنی  به تنهایی برای از بین بردن عفونت ها یی ، مانند التهاب آپاندیس و گلودرد چرکی موثر است  ، بنابراین ، از آن برای افزایش ایمنی بدن در برابرعفونت ها استفاده می شود و  در مواردی که به مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک نیاز است ، می توانیم با طب سوزنی مصرف  آنتی بیوتیک را کاهش دهیم .

• اثر ضد التهابی و ضد آلرژی

اثر طب سوزنی در بیماری های التهابی، مانند روماتیسم مفصلی و آرتروز و همچنین ، بیماریهای آلرژی فصلی ، رینیت ، پسوریازیس ، زگیل ، گلودرد مزمن ، التهاب حنجره ، کهیر و خارش پوست اثبات شده است .

شماری از محققان اثبات کرده اند که با طب سوزنی ،آندروفین در بدن آزاد می شود که در درمان  برخی از سرطان ها موثر است . اثر ضد التهابی و ضد آلرژی طب سوزنی از راه  تنظیم سیستم ایمنی است .

6- اثر ایجاد آرامش

طب سوزنی می تواند موجب آرامش روان شود. این اثر با ایجاد  تغییر درانتقال دهنده های عصبی

در مغز میانی امکان پذیر می گردد ،  برای مثال ،  در بیماری پارکینسون موجب افزایش دوپامین مغز می شود .

این اثر طب سوزنی باید از هیپنوتیزم و تلقین تفکیک  شود، زیرا تنها 10 تا 15 در صد از افراد جامعه را می توان هیپنوتیزم کرد ، در حالی که بی حسی طب سوزنی در هر فردی موثر است.

برای هیپنوتیزم به آمادگی قبلی نیاز است ، ولی حتی جراحی های بزرگ را هم می توان در موارد اورژانسی و بدون آمادگی قبلی با بی حسی توسط طب سوزنی انجام داد . همچنین ،  تزریق ماده بی حس کننده  لیدوکائین در نقاط طب سوزنی می تواند اثر طب سوزنی را از بین ببرد که نشان دهنده بی تاثیر بودن  تلقین در طب سوزنی است .

7- اثر روی اندام های فلج شده  

طب سوزنی می تواند موجب تسریع بهبودی بیماران فلج شود،  حتی روی بیمارانی که مدت ها قبل فلج شده اند، نیز موثر است ، علی رغم اینکه درمان های قبلی آنها بی تاثیر بوده باشد و این اثر با تحریک سلول های شاخ قدامی نخاع و یا سلول های مغزی در ارتباط است که از یک مسیر بازخورد عمل می کند ( تفسیر این روش درمانی ، در پنجمین کنفرانس جهانی طب سوزنی درتوکیو ژاپن بیان شده است ).

مواردی که ذکر شد ،اثرات فیزیولوژیک طب سوزنی است چندین تئوری برای فهم مکانیزم طب سوزنی بیان شده است که بهترین آنها تئوری « دروازه درد » است این تئوری بیان می کند که درک درد توسط یک دروازه کنترل می شود و در شرایط طبیعی ،این دروازه به طور کامل باز است و پالس های درد توسط ریشه های عصبی کوچک به راحتی منتقل می شود ، ولی هنگامی که در بدن  فرد سوزن فرو می بریم   ( در طب سوزنی ) ، جریان عصبی دومی از محل سوزن توسط رشته های عصبی بزرگتر منتقل می شود و به سیستم عصبی مرکزی  می رود ، که این جریان دوم موجب بسته شدن دروازه کنترل درد می شود و احساس درد در بیمار برطرف می شود و حتی در جراحی های بزرگ مثل جراحی معده و یا جراحی ریه ، بیمار درد را احساس نمی کند .در این حالت بین جریان طبیعی انتقال درد توسط رشته های کوچک و جریان عصبی دوم توسط رشته های بزرگتر رقابت ایجاد شده و در نهایت ،  با انتقال جریان عصبی دومی ، درد کنترل می شود .

سیستم عصبی خودکار نیز در این کنترل درد دخالت دارد : این جریان عصبی توسط شبکه های عصبی سمپاتیک که در اطراف عروق وجود دارند ، منتقل می شود .

مکانیسم های شیمیایی یا هورمونی  

مکانیسم های شیمیایی و هورمونی  در طب سوزنی دخیل است ؛ برای  مثال ،  چنانچه به یک خرگوش چند سوزن بزنیم ،آستانه درد افزایش می یابد (احساس درد کمتری دارد ) و حال وقتی مایع نخاعی این خرگوش را به خرگوش دیگری تزریق کنیم ، آستانه درد  در خرگوش دوم نیز افزایش می یابد.

یکی از محققان  عقیده دارد که مواد مخدر داخلی مغزی( آندروفین ) در این مکانیسم نقش عمده ای دارد . آندروفین ( ماده مخدر داخلی ) که در هیپوفیز و انکفالین در ساقه مغز ساخته می شود مکانیسم تاثیر انکفالین در کنترل درد غیر مستقیم است بجای تاثیر مستقیم روی سلول گیرنده عصبی ، این ماده آزاد شدن طبیعی انتقال دهنده های عصبی ، مانند استیل کولین و گلوتامات را مختل می کند و مانع تحریک گیرنده درد می شود .  همچنین ،  ماده سروتونین ( واسطه های سلول های عصبی) در مکانیسم بی حسی با طب سوزنی  دخالت دارد  .

طبق مدل تحقیقی پرفسور پومرنس ، انکفالین که از سلول عصبی ترشح می شود، به گیرنده   متصل شده  ، سلول را دپلاریزه می کند . در نتیجه ، جریان عصبی که برای انتقال درد است ،  توانایی تحریک سلول عصبی بعدی را ندارد و احساس درد از بین می رود . این پدیده را بازدارندگی پیش سیناپسی می نامند این  مکانیسم در نخاع و مغز نیز  ایجاد می شود . پژوهش های  اولیه این پدیده در شانگهای چین صورت گرفت ، ولی بعدها  در آمریکا ، سوئد و کانادا هم پژوهش های  مشابهی این پدیده را تایید کردند.

امروزه دقت و اهمیت نقاط طب سوزنی با دستگاه های مدرن الکترونیکی اثبات رسیده است. نقاط طب سوزنی مقاومت الکتریکی کمتری نسبت به بقیه نقاط پوست دارند و بر این اساس ،  دستگاه های ساخته شده به راحتی نقاط طب سوزنی را پیدا می کنند .

همچنین،  پرفسور بیکر در نیویورک نقاط طب سوزنی و کانال های آنها را  توسط سیگنال های الکترونیکی اثبات کرده است .این کانال ها با عروق ، مسیر های عصبی وجریان لنف  ارتباطی ندارند .در طب قدیم چین ،اعتقاد داشتند که بیماری علت عدم تعادل بین یین و یانگ است . منظور از «یین » جنبه منفی یا جنس مونث و منظور از «یانگ » جنبه مثبت یا جنس مذکر است که هردو جنبه در کل عالم وجود دارد. در حالت سلامت ، تعادلی موزون بین این جنبه های متضاد، ولی تاثیر گذار بر  یکدیگر وجود دارد ؛حالتی که امروزه  آنرا هوموستاز می نامیم ، ولی در هنگام  بیماری ،یکی از این دوجنبه تنها با ضعیف کردن دیگری غالب می شود و ما با طب سوزنی این حالت را اصلاح می کنیم .

با دانش امروزی این عدم تعادل را می توانیم اختلال تعادلی انرژی بنامیم .

طب سوزنی در مقایسه با دارو درمانی عوارضی ندارد ،  در حالی  که برای کلیه داروها  ، دارای عوارض است و دارویی که در یک فرد درمان کننده است  ، در فرد دیگری می تواند زیانبار باشد .

در آینده می توانیم حتی در  جراحی های بزرگ، مثل سزارین ، برداشتن آپاندیس و غیره ، به جای گازهای بیهوشی که عوارض فراوانی – چه زود رس و چه دیر رس – دارند ، از طب سوزنی استفاده کنیم؛  همچنانکه امروزه از آن استفاده می شود .

بیماری هایی که سازمان بهداشت جهانی W.H.O   درمان آنها را توسط طب سوزنی تایید کرده  است :

1 – بیماری های اعضای حرکتی :  

دردهای مفصلی آرتروز – آرتریت روماتوئید ، بیماری های مهره های گردنی ، بیماریهای مهره های کمری ،  خشکی مفصل شانه و بیماری های گرفتگی عصب مچ

2 – بیماری های نورولوژیک :

سردرد ، میگرن ،  نور آلرژی عصب سه قلو ،  درد های غیر عادی صورت ، پلی نورو پاتی ، پارستزی ( بی حسی در یک ناحیه پوست ) ، فلج نیمه بدن ، فلج صورت  ، بیماری ام .اس. ، سکته مغزی ، اختلالات رشد در اطفال و  ناتوانی و عدم فعالیت مغزی

3 – بیماری های روانی و اختلالات سایکوسوماتیک ( روان تنی ) :

اعتیاد ،افسردگی ، افسردگی همراه اضطراب ، اختلالات خواب ، بیقراری،هیجان زیاد ،درمان اعتیاد ( سیگار ،الکل ، مواد مخدر – دارویی ) و چاقی

4 –  بیماری های دستگاه تنفسی :   

برونشیت ، آسم و سایر بیماری های دستگاه تنفسی

5 – بیماری های گردش خون قلب :

بیماری های کارکردی قلبی ، اختلالات ریتم قلب ، اختلالات عروق کرونر قلب ، آنژین صدری ،زیادی فشار خون ، کمی فشار خون و اختلالات عروق و گردش خون

6 – بیماری های گوارشی :

اختلالات عملی معده و روده ، سکسکه ، ویار حاملگی ، ورم مری ، ورم معده ،  زخم معده ،  زخم دوازدهه ،کلانژیت ، کلی سبستیت ، هپاتیت ، روده بزرگ  تحریک پذیر ، یبوست ، اسهال ،  روده بزرگ خونریزی دهنده

7- بیماری های مجاری ادرار و تناسلی :

ورم مثانه و پروستات ، اختلال کارکردی مجاری ادرار ،  مثانه حساس ،  بی اختیاری ادراری ،  شب ادراری و ناتوانی جنسی

8- بیماری های زنان و زایمان :

قاعدگی درد ناک ، سندرم های پیش از قاعدگی ، اختلالات قاعدگی ، سندرم های یائسگی  ، اختلالات پستان ها ، اختلالات در دستگاه تناسلی و نازایی ، آمادگی زایمانی ، کمک زایمانی ، تسهیل  زایمان و اختلالات شیردهی

9 – بیماری های گوش و حلق و بینی :

آلرژی بینی ، سینوزیت ، عفونت لوزه ، سندرم منیر ، سرگیجه ، بیماری مسافرت ، ورم حنجره ، وزوز گوش ، ورم گوش ، اختلالات صدا و اختلالات در احساس بویایی و چشایی

10- بیماری های چشم :

ورم ملتحمه چشم ، ورم پلک ، آب سیاه ، التهاب عنبیه و مشیمیه

11- بیماری های پوست :

نورودرماتیت ، اگزما ، کهیر ،بیماری های عفونی پوست ، جوش صورت ، پسوریازیس ، تبخال ، زونا و زخم ها

بیماری های دیگر :

درد تومور ها ، درد های پس از اعمال جراحی ، دردهای پس از ضربه ، اختلالات در مقاومت و ایمنی بدن

شایان ذکر است که  طب سوزنی علاوه بر درمان بیماری ها ، در پیشگیری از کلیه بیماری ها  نیز موثر است .